ارزیابی عملکرد ژنوتیپ‌های بومی نخود تیپ کابلی در شرایط دیم

نخود در ایران به صورت دیم کشت می‌شود و معمولاً دوره پر شدن دانه آن با فصل گرما، کم آبی و افزایش میزان تبخیر و تعرق مصادف است که موجب کاهش عملکرد دانه می‌شود، از این رو جستجو برای دستیابی به ژنوتیپ‌های برتر که افزایش و ثبات عملکرد نخود در شرایط دیم را موجب شوند بسیار حائز اهمیت است. با این هدف، بیست و دو ژنوتیپ نخود تیپ کابلی به همراه سه رقم اصلاح شده آرمان، آزاد و هاشم در مزارع آزمایشی مراکز تحقیقات کشاورزی استان‌های کرمانشاه، کردستان، لرستان و آذربایجان غربی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی 92-1390 کاشته شدند و صفات فنولوژیکی و زراعی آن‌ها در هر سال اندازه‌گیری شد. تجزیه واریانس مرکب داده‌ها نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ در محیط بر صفات روز تا آغازگلدهی، روز تا رسیدگی، تعداد غلاف در بوته، ارتفاع بوته، عملکرد تک بوته، وزن صد دانه و عملکرد دانه معنی‌دار بود (P≤0.01). ارتفاع کانوپی ژنوتیپ 5671 با ارقام آرمان و آزاد از نظر آماری اختلاف معنی‌داری نداشت. ژنوتیپ 5551 با میانگین تعداد 23 غلاف در بوته، اختلاف معنی‌داری (P≤0.05) با ارقام هاشم، آرمان و آزاد نشان داد. ژنوتیپ‌های 5654، 6325، 5296، 5618 و 5843 به ترتیب بیشترین میانگین شاخص برداشت را داشتند. تجزیه پایداری و رسم نمودار بای‌پلات نشان داد ژنوتیپ‌های 5171، 5296، 5654، 6084 و 6325 عملکرد دانه بالاتر و پایداری بیشتری در مقایسه با سایر ژنوتیپ‌ها داشتند.